مشاغل و سازمان‌های پرقدرت می‌دانند که چگونه سهم بازار را شناسایی کرده و آن را به دست بیاورند. اما آیا همه سازمان‌ها و کسب و کارها قادر به استفاده از فرصت‌های بالقوه هستند؟ تحلیل وضعیت کسب و کار و تجزیه و تحلیل وضعیت یک سازمان کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف سازمانی بهتر شناخته شود. این شناسایی نقاط ضعف و قدرت کمک خواهد کرد تا سازمان بتواند در بازار رقابت کند و در میدان حضور مثبت داشته باشد.
در حقیقت با در نظر گرفتن خط سیر سازمان‌ها، فارغ از این که کالا یا خدمات ارائه داده و در هر زمینه دیگری فعالیت داشته باشند؛ با یک سری استراتژی‌های داخلی و یک سری عوامل بیرونی خارج از کنترل مدیریت سازمانی، روبرو هستیم که در نهایت همگی، زمینه ساز رسیدن به اهداف تعریف شده یا دور شدن از آنها خواهند بود. اما این که در میان تمام این کلاف، مناطق داغ را تشخیص داده و استراتژی‌های مثبت و منفی را درک کنیم، نیاز به یک تجزیه و تحلیل هوشمند و مبتنی بر دانش آنالیز سازمانی خواهد بود.
پس از انجام این آنالیز و تجزیه و تحلیل که باید به صورت دوره‌ای، صورت بگیرد، می‌توان بهبود و اصلاحات لازم بر استراتژی‌های فعلی را برنامه‌ریزی کرده و حتی در خصوص محصولات یا خدمات نیز تحولاتی اعمال کرد. در نهایت این چیزی خواهد بود که بهره‌وری سازمانی را بالا برده و نرخ تبدیل را افزایش می‌دهد.
برای آشنایی بیشتر با تحلیل وضعیت کسب و کار و مزایای آن، در ادامه با ما همراه باشید.
تحلیل وضعیت کسب و کار چیست؟
تحلیل وضعیت کسب و کار، بررسی دقیق حضور سازمان در بازار بر اساس عوامل داخلی و خارجی است. این تحلیل، مشتریان فعلی و مشتریان بالقوه یک کسب و کار و نحوه پاسخگویی آنها به محصولات و خدمات سازمان را بررسی می‌کند. تحلیل وضعیت سازمان همچنین توانایی‌های شرکت‌ها و چگونگی تاثیرپذیری و تاثیرگذاری فضای کسب و کار فعلی را بررسی می‌کند.
با انجام و پیاده‌سازی یک تحلیل وضعیت سازمانی کارآمد، می‌توان پیش بینی کرد که چه نتایجی بر اساس تصمیمات گرفته شده، به دست خواهد آمد. به این شکل و با استفاده از این اطلاعات و داده‌ها، می‌توان استراتژی‌های فعلی را برای رسیدن به اهداف تنظیم کرده و در صورت نیاز آنها را تغییر داد. تغییر استراتژی در بسیاری مواقع نیاز خواهد بود و در صورتی که به درسیت این تحلیل صورت نگیرد، احتمالا چینش استراتژی‌های جدید نیز با مشکلاتی همراه خواهد بود و حتی ممکن است در زمان اجرا و پیاده سازی این مشکلات خود را نشان دهند.
به واقع تجزیه و تحلیل کسب و کار می‌تواند بسیاری از جزئیات مهم در مورد یک تجارت را نشان دهد. از جمله:
- نظرات و تجربیات مشتریان و ذینفعان
- قدرت و ضعف یک کسب و کار
- چگونگی سرمایه گرفتن سازمان از روند بازار
- چگونگی سنجش کنار رقبا
- شناخت عوامل بازدارنده رسیدن به اهداف ترسیم شده
- شناخت استراتژی‌های فعلی موجود برای غلبه بر ضعف‌ها
نکته: در نظر داشته باشید که تجزیه و تحلیل وضعیت سازمان، چیزی نیست که با یک بار انجام آن، به اتمام رسیده و برای تمامی دوره‌ها، کفایت داشته باشد. در واقع تجزیه و تحلیل کسب و کار باید به صورت دوره‌ای انجام پذیرد، زیرا بازار پیوسته در حال پیشرفت و تحول بوده و نیاز و ترجیحات بازار هدف و مخاطبان نیز تغییر می‌کند. با این حساب تجزیه و تحلیل کسب و کار به صورت منظم، اطلاعاتی را که سازمان برای ایجاد یک روش عملیاتی جهت دستیابی به اهداف خود نیاز دارد، فراهم خواهد ساخت.
مولفه‌های تجزیه و تحلیل کسب و کار
تجزیه و تحلیل کسب و کار می‌تواند نحوه عملکرد سازمان شما را نشان داده و کمک کند که اگر برنامه‌ها و استراتژی‌های فعلی قادر به نیل به نتایج مورد انتظار نباشند، با یک یا چند دوره اصلاحات در خط سیر منتهی به اهداف قرار بگیرید. مولفه‌های مختلفی در تجزیه و تحلیل کسب و کار وجود دارند، که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. سازمان در تحلیل وضعیت کسب و کار
خود سازمان یکی از مراکز تجزیه و تحلیل کسب و کار بوده و باید استراتژی‌ها، اهداف و … به خوبی مورد بررسی قرار بگیرند. بررسی نحوه عملکرد شرکت با بررسی فروش، سهم بازار و حفظ مشتری، در کنار هم نمایانگر آن خواهد بود که آیا این کسب و کار به اهداف خود رسیده است یا خیر. همچنین این مورد به شما در ارزیابی رقبا و سهم بازار کمک خواهد کرد. در هر سازمانی مواردی از قوانین و چهارچوب های بنیادی و اصلی وجود دارد که به نظر غیرقابل تغییر می رسند. در حالی که بسیاری از اوقات نیاز به تغییر برخی از این چهارچوب‌های اصلی سازمانی خواهد بود. در نظر داشته باشید که در برخی موارد تغییر یکی از این چهارچوب‌های به ظاهر ثابت و غیرقابل تغییر می‌تواند پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای به وجود بیاورد.
۲. محصولات و خدمات
تجزیه و تحلیل محصولات یا خدمات فعلی و همچنین راه اندازی محصول یا خدمات در آینده، یک مولفه حیاتی در تحلیل وضعیت است. برای تعیین میزان ماندگاری یک محصول یا خدمات جدید نیز به تحقیقات بازار نیاز خواهد بود. برخی اوقات نیاز به حذف کامل یک محصول خواهیم داشت و برخی اوقات دیگر تنها تغییر شکل بسته بندی می‌تواند کمک کننده باشد.
تجزیه و تحلیل بازار و مشتریان در خصوص محصول یا خدمات و حتی شکل قیمت‌گذاری، می‌تواند جهت‌گیری بازار هدف و نحوه بهبود پیشنهادات سازمان و تجارت را روشن کند. در این بخش از تجزیه و تحلیل محصولات یا خدمات به صورت جداگانه بررسی و تحلیل شده تا مشخص گردد که کدام یک از آنها بهترین نیاز مشتری را برآورده کرده و کدام یک نیاز به تغییر و حتی حذف از سبد ارائه سازمان دارند.
۳. توزیع در تحلیل وضعیت کسب و کار
تجزیه و تحیل بازار، اطلاعات دموگرافیک و تقاضا برای محصولات یا خدمات یک شرکت را کشف می‌کند. تجزیه و تحلیل رقبا، تجارت شما را با سایر شرکت‌های مشابه مقایسه خواهد کرد. به این شکل از هر دو کانال، اطلاعات مهمی به دست آورده و در کانال‌های توزیع خود پیاده‌سازی خواهید کرد.
بخش تجزیه و تحلیل وضعیت کسب و کار در مبحث توزیع، چگونگی ورود محصولات یا خدمات به بازار را بررسی کرده و آنها را در یک قیاس هوشمند با رقبا قرار می‌دهد تا بهترین کانال‌های توزیع برای تجارت مشخص و تعیین شوند.
۴. فرصت‌ها
نیازهای برآورده نشده یا ناچیز نشان دهنده فرصت‌های بازار بوده و دانستن چگونگی به دست آوردن آن سهم بازار برای موفقیت یک شرکت ضروری است. اما قبل از این که یک تجارت بتواند با موفقیت یک بازار دست نخورده را هدف قرار دهد، باید نقاط قوت و ضعف آن را درک کند. تحلیل قدرت، ضعف، فرصت، تهدید (SWOT) ابزاری مفید برای شناسایی توانایی تجارت شما در استفاده از فرصت‌ها هستند.
ایجاد یک تجزیه و تحلیل SWOT نسبتاً ساده است و معمولاً لیستی از اطلاعات را ارائه می‌دهد.
برای انجام این کار، کافی است که چهار دسته ایجاد کنید: نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها:
- دسته نقاط قوت باید شامل سیستم‌ها و فرایندهای داخلی موفق، مزیت‌های رقابتی و دارایی‌هایی مانند فناوری، حق ثبت اختراع، تخصص و پول نقد باشد. احتمالا با بررسی‌های بیشتر، نقاط قوت افزون‌تری را شناسایی خواهید کرد. این باعث می‌شود تا یک بار دیگر آنالیز کلی شرکت را داشته باشید و در هر بخش نقاط قوت اصلی را شناسایی کنید. مواردی که احتمالا در دوران قبلی از نظر دور مانده یا آن قدرها ارزش و اهمیت آن ها شناخته نشده است.
- نقاط ضعف شامل عواملی درونی است که تجارت شما را از رقابت بیشتر باز می‌دارد، مانند خلا در استخدام یا کمبود بودجه. شناسایی نقاط ضعف نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به واقع در پیش باید این نقاط قوت و نقاط ضعف در یک آنالیز کلی قرار بگیرند و هیچ یک را نمی توان از قلم انداخت.
- فرصت‌ها عوامل خارجی هستند که می‌توانند به شرکت شما کمک کنند مانند تغییر مقررات، مطبوعات آینده و رویدادهای ویژه. برای شناخت فرصت ها باید نگاهی دقیق و تیزبینانه داشته باشید و از دید محدود و کوتاه مدت پرهیز کنید.
- تهدیدها عوامل خارجی هستند که شرکت شما هیچ کنترلی بر آنها ندارید. شناخت تهدیدها باعث می شود که برای بحران ها نیز آمادگی داشته و مدیریت ریسک را به شکلی موثرتر پیش ببرید.
اطلاعات مناسب را در هر کادر دسته بندی لیست کنید. ایده‌های جلسات طوفان مغزی را در هر کادر قابل استفاده ذخیره کرده و یک بینش کلی برای هر گروه ایجاد کنید. پس از اتمام، تمام بینش‌ها را جمع کرده و آنها را خلاصه کنید.
هنگام انجام تجزیه و تحلیل SWOT، نقاط قوت و ضعف از ارزیابی داخلی کسب و کار شما حاصل می‌شود، در حالی که فرصت‌ها و تهدیدها شامل یک بررسی خارجی هستند.
۵. تحلیل مشتری
تحقیقات کامل برای درک مشتریان شما حیاتی است. اطلاعات مربوط به اطلاعات جمعیتی، موقعیت مکانی، علایق و چالش‌های مشتریان خود را جمع آوری کنید. هنگامی که مشتریان خود را به خوبی بشناسید، می‌توانید سایر مشتریان بالقوه را به عنوان بازار هدف خود شناسایی کرده و یک برنامه بازاریابی موثر ایجاد کنید. شناخت مشتریان به شما کمک می‌کند تا نیازها، ترجیحات و رفتارهای بازار هدف خود را برای دستیابی به بهترین استراتژی‌ها جهت رسیدن به آنها و تبدیل مشتریان بالقوه به بالفعل شناسایی کنید.
تحلیل مشتری یک حوزه کاملا مجزا شده است که اگر به دست افراد کارشناس این رشته سپرده شود، نتایج به مراتب مطلوب تری به بار خواهد آورد. با شناخت کامل مشتری، زمینه رشد فروش کالا یا خدمات و … را به شکلی قابل توجه فراهم خواهید کرد. این در شرایطی است که اگر شناخت درستی نسبت به مشتری اتفاق نیفتد، نمی توان انتظار داشت که در دراز مدت نیز به سطح حداکثری فروش دست یافت.
۶. تحلیل رقبا
تجزیه و تحلیل رقبای اصلی سازمان به شما کمک می‌کند تا نحوه اندازه‌گیری تجارت خود را تعیین کنید. شناسایی و مقایسه مزایای رقابتی یک شرکت با شرکت دیگر می‌تواند به تجارت شما کمک کند تا بتواند به طور موثرتری در رقابت موفق ظاهر شود.
تحقیق در مورد محصولات یا خدمات رقبا، فروش و استراتژی‌های بازاریابی می‌تواند به شما کمک کند تا رویکرد شرکت خود را برای کسب امتیاز بهتر تنظیم کنید. سهم بازار یک رقیب و همچنین نقاط قوت و ضعف آن، باید بخشی از تجزیه و تحلیل رقیب شما باشد.
۷. همکاران
مشارکت و همکاری بخشی مهم در بسیاری از عملیات تجاری است. آنها شامل تأمین کنندگانی هستند که مواد اولیه را به مشاغل شما، شرکای تجاری و توزیع کنندگانی ارائه می‌دهند که ممکن است روابط زنجیره تأمین، تولید و فروشنده شرکت شما را مدیریت کنند.
برای درک قدرت و دوام مشارکت‌ها، همکاری‌ها را تجزیه و تحلیل کنید. بررسی قراردادها و بررسی این که آیا محصولات و خدمات طبق تاریخ وعده داده شده ارائه شده است یا خیر، می‌تواند به یک شرکت اطلاعات خوبی در مورد قابلیت اطمینان این روابط ارائه دهد.
فضای کسب و کار فعلی
تجزیه و تحلیل موقعیت باید محیط خارجی و داخلی را بررسی کند که بر عملکرد یک کسب و کار تأثیر می‌گذارد. عوامل خارجی شامل اقتصاد، رقبا، سیاست‌های دولت و مقررات است. فرهنگ شرکت، کارمندان، منابع تجاری و مدیریت پول نقد از عوامل داخلی هستند که بر یک تجارت تأثیر می‌گذارند.
یک تحلیل با بررسی عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، حقوقی و محیطی وضعیت خارجی یک شرکت را بررسی می‌کند. بررسی هر دسته می‌تواند بینشی راجع به بازار کلی تجارت فراهم کند. به هر دسته از تجزیه و تحلیل با دقت بیشتری نگاه کنید:
- عوامل سیاسی: تأثیر سیاست‌های دولت یا انتخابات
- عوامل اقتصادی: روندهای مالی، نسبت‌های فعلی واردات و صادرات و مالیات بر کسب و کار
- عوامل اجتماعی: تأثیر سبک زندگی و جمعیتی مشتری
- عوامل فنی: فناوری و نوآوری موثر بر تجارت
- عوامل قانونی: تأثیر مقررات ایمنی و قوانین استخدام
- عوامل محیطی: تاثیر مقررات محیطی یا تغییرات آب و هوایی بر یک شرکت
کلام آخر
تجزیه و تحلیل کسب و کار یا سازمان می‌تواند بینشی راجع به محل فعالیت شما در بازار فعلی، آن چه در حال کار است، چه چیزی می‌تواند بهبود یابد و فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری و رشد فراهم کند. تجزیه و تحلیل کسب و کار باید به صورت دوره‌ای انجام پذیرد، زیرا بازار پیوسته در حال پیشرفت و تحول بوده و نیاز و ترجیحات بازار هدف و مخاطبان نیز تغییر می‌کند. با این حساب تجزیه و تحلیل کسب و کار به صورت منظم، اطلاعاتی را که سازمان برای ایجاد یک روش عملیاتی جهت دستیابی به اهداف خود نیاز دارد، فراهم خواهد ساخت.
برای تهیه یک برنامه بازاریابی، شناسایی خلأهای بازار که شرکت شما می‌تواند پر کند، پیشرفت فناوری جدید و پاسخگویی به تغییرات رقبا، از تجزیه و تحلیل سازمان استفاده کنید. در شرکت مشاوره مدیریت غزال، تجزیه و تحلیل سازمان و کسب و کار، به صورت کاملا تخصصی ارائه شده است و سازمان‌های متوسط و بزرگ، می‌توانند از این خدمات کاملا تخصصی بهره‌مند شوند.
