تست هوش هیجانی یا تست EQ یکی از مشهورترین و پرکاربردترین تست هایی است که در حوزه روان شناسی و روان شناختی مورد کاربرد بوده و در سازمانهای متوسط و بزرگ نیز به وسیله مدیران منابع انسانی مورد استفاده قرار می گیرد. به این شکل امکان توانمندسازی کارکنان به طرزی موثرتر وجود داشته و می توان تخمین بهتری از وضعیت روحی و شرایط کاری آنها به دست آورد. این تست مشتمل بر ۹۰ سوال بوده که از طریق آن ۱۵ مولفه هوش هیجانی سنجیده می شوند.
کاربردهای تست هوش هیجانی
این تست در زمینه های زیر در ابعاد سازمانی کاربرد دارد:
- خودشناسی و بهبود مهارت های ارتباطی
- غربال گری منابع انسانی
- مشاوره تحصیلی و شغلی
- پژوهش ها و مطالعات علمی
هوش هیجانی در حقیقت معیاری برای سنجش توانایی افراد در درک احساسات خویش و استفاده از آنها در جهت تصمیم گیری های مختلف در شرایط گوناگون محسوب می شود. این هوش، مسیری است که اشخاص برای دستیابی به اهداف مختلف خود به کار می گیرند و به نوعی وجه تمایز آنها نسبت به دیگران شناخته می شود. اگر دقت کرده باشید برخی از افراد هنر متقاعد کردن بهتری دارند و برخی دیگر بهتر نسبت به احساسات دیگران درک داشته و شنونده های زیرک تری به نظر می رسند.
مفهوم تست هوش هیجانی
همان طور که گفتیم تست هوش هیجانی جهت توسعه ارزیابی روان شناختی خلق شده است. به وسیله ی این تست رفتار و علمکرد افراد ارزیابی شده و جهت گیری آن ها در تصمیم گیری های آتی شناخته می شود. اگر بخواهیم به مدل مفهومی این تست بپردازیم، باید آن را مجموعه ای از ابزارهای ریز و بهم پیوسته بدانیم که شایستگی های هیجانی و اجتماعی افراد را در یک قالب در کنار هم ارزیابی کرده و به شناخت درک دیگران و قدرت تعامل نسبت به هم، آماری مستند ارائه می دهد.
این شایستگی ها را می توان به ۵ زمینه محدود ساخت:
- توانایی شناخت احساسات، درک و بیان احساسات
- توانایی درک احساس دیگران و تعامل با آنها
- توانایی مدیریت و کنترل احساسات
- توانایی مدیریت تغییر، سازگاری و حل مشکلات شخصی و بین‌فردی
- توانایی ایجاد تأثیرات مثبت برای برانگیختن خود، به منظور تسهیل رفتارهای هیجانی و اجتماعی
سنجش هوش هیجانی و اجتماعی بار آن
این تست برای نخستین بار در سال ۱۹۸۲ میلادی تحت عنوان تست هوش EQ-i طراحی شد و از آن برای کاربری های اصلی هدف یعنی ارزیابی شایستگی های هیجان و اجتماعی استفاده شد. این پروسه در واقع یک خودگزارشی است که طی ۹۰ سوال تست به آن دست خواهیم یافت. چگونگی هنجارسازی و اعتبارسنجی در مطالب دیگر با جزئیات بیشتر شرح داده شده است. نسخه این ابزار روان‌سنجی که در سال ۱۹۹۷ منتشر شده است، ۱۳۳ آیتم را در بر می‌گیرد که در ۱۵ مقیاس مطرح شده‌اند و این موارد زیرمجموعه ۵ مؤلفه‌ای هستند که در بالا شرح داده شد.
EQ-i اولین مقیاس سنجش هوش هیجانی بود که تحت عنوان یک آزمون روان شناختی جامع مطرح شده و طی چند سال توانست به شهرت زیادی دست یافته و در بخش منابع انسانی مورد استفاده قرار بگیرد. این در واقع اولین معیار معتبر و مطمئن درباره مفهوم هوش هیجانی بود. تست EQ-i به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده است و به طور گسترده‌ای در سراسر جهان استفاده می‌شود.
علاوه بر مقیاس خودگزارشی که در اینجا شرح داده شد، نسخه چندارزیابی به نام تست هوش هیجانی بار آن ۳۶۰ درجه‌ای (the Bar – On EQ – 360)، در سال ۲۰۰۳ توسعه پیدا کرد. نسخه جوانان برای کودکان و نوجوانان به نام “تست هوش هیجانی بار آن” (YV the Bar – On EQ – i:YV) قبل از آن در سال ۲۰۰۰ توسعه پیدا کرده بود.
تست هوش هیجانی بار آن YV اولین ابزار روان‌سنجی است که به‌طور خاص، برای ارزیابی رفتار هوشمندانه هیجانی در کودکان و نوجوانان طراحی شده است و برای استفاده در مدارس سراسر انگلستان به وزارت آموزش انگلیس پیشنهاد شد. نسخه اصلی بار آن EQ-i در سال ۱۹۹۷ توسط چند دستگاه سلامت، بازبینی شد و در نتیجه آن، EQ – i 2.0 در سال ۲۰۱۲ منتشر شد. این بازبینی مانند سایر ابزارهای ارزیابی به‌خاطر جلوگیری از منسوخ شدن این ابزار بود. EQ-i 2.0 یک تست روان‌سنجی اصلاح شده بر اساس مدل اصلی بار آن است.
