چگونه کسب و کارهای موفق با شرایط عدم اطمینان مواجه می شوند؟

هر مدیر، رهبر کسب و کار و یا کارآفرینی می تواند به شما بگوید که امروزه مدیریت کسب و کار بی شک با مقدار قابل توجهی عدم اطمینان یا عدم قطعیت همراه است. حتی اگر در کسب و کار موفق، برنامه ریزی داشته باشید و ریسک های پیشرو را تا حد زیادی مدیریت کرده باشید، باز هم گاهی اوقات مسائلی پیش می آید که به ظاهر خارج از کنترل ما هستند.

این عدم اطمینان بخشی طبیعی از سفر هر کارآفرین و مدیر کسب و کاری است، اما نحوه برخورد کسب‌ وکارها با این عدم اطمینان (عدم قطعیت)، اغلب چیزی است که یک مدیر خوب را از یک مدیر معمولی جدا می‌کند.

یکی از نمونه های خیلی شناخته شده عدم اطمینان و یا عدم قطعیت، همه گیری کووید ۱۹ (کرونا) در سطح کشورمان ایران و سایر جهان است.

عدم اطمینان در کسب و کار چیست؟

در ساده‌ترین شکل، عدم اطمینان و یا عدم قطعیت در کسب‌ و کار به هر رویدادی گفته می‌شود که قابل پیش‌بینی نیست و یا تاثیرات مستقیم آن بر روی سازمان که ممکن است منجر به نتایج منفی شود، معلوم نیست.

عدم اطمینان (عدم قطعیت) با این حال که ممکن است با مفهوم ریسک مشابه باشد، اما در واقع و از اساس این دو مفهوم با هم متفاوت هستند.

تفاوت عدم اطمینان با ریسک

این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که اگرچه هدایت ریسک برای یک مدیر دشوار است، اما شرایط عدم اطمینان در کسب‌ و کارها بسیار چالش‌برانگیز است. ریسک را می توان اندازه گیری و تجزیه و تحلیل کرد و به شما به عنوان یک مدیر، این امکان را می دهد که قبل از اقدام، تصمیم آگاهانه بگیرید.

عدم اطمینان در کسب و کار موفق، همانطور که ما آن را تعریف می کنیم، اینگونه است زیرا هیچ مدیری نمی تواند برای رویدادی که قابل پیش بینی نیست، آماده شود. به عبارت دیگر ریسک ها قابل پیش بینی هستند اما عدم اطمینان (عدم قطعیت) قابل پیش بینی نیست.

به عنوان مثال یک مدیر کسب و کار ممکن است با توجه به تغییرات بازار، بتواند پیش بینی کند که بهتر است در صنعت خود از فناوری جدید بهره برداری کند چون در غیر اینصورت از بازار رقابتی عقب خواهد ماند اما هرگز نمی تواند پیش بینی کند که ممکن است جهان به زودی با یک ویروس کشنده روبرو شود.

انواع عدم اطمینان (ابهام یا عدم قطعیت)

نمونه‌های زیادی از عدم اطمینان در کسب ‌و کار موفق وجود دارد، اما آنچه مشخص شده این است که علیرغم غیرقابل پیش‌بینی بودن عدم اطمینان ها، عوامل خاصی در آنها وجود دارد که می‌تواند به ما در گروه‌بندی و درک بهتر انواع عدم اطمینان کسب‌ وکار کمک کند و همچنین یاد می گیریم که چگونه کسب و کارهای موفق با شرایط عدم اطمینان (ابهام یا عدم قطعیت) روبرو می شوند؟

۱. عدم اطمینان یا عدم قطعیت شدید

دقیقاً همانطور که از نام آن پیداست، عدم اطمینان شدید زمانی رخ می‌دهد که یک رویداد چالش‌های مهمی را برای یک کسب‌ وکار که در آن عوامل متعددی نامطمئن هستند و اندازه‌گیری مؤثر آن دشوار است، ایجاد می‌کند. رویدادی که اندازه‌گیری آن از نظر طول آن دشوار است، نرخ تغییر بزرگی به دلیل لایه‌های متعدد عدم قطعیت که ایجاد می‌کند، اغلب به عنوان عدم قطعیت شدید نامیده می‌شود. به عنوان مثال اتفاق همه گیری ویروس کرونا از این دسته است.

۲. عدم اطمینان یا عدم قطعیت ایجاد شده

عدم اطمینان ایجاد شده در نتیجه مستقیم یک اقدام خارجی انجام شده، توسط یک فرد یا گروهی از افراد خلق می شود. در اکثریت قریب به اتفاق موارد، این اقدامات عمدتاً نتیجه تصمیمات اتخاذ شده توسط دولت ها، احزاب و یا ادارات کشور است. به عنوان مثال مجلس شورای اسلامی تصمیم می گیرد که واردات قطعات خودرو را آزاد کند و به آن تعرفه تشویقی دهد. در اینصورت کسب و کارهایی که در زمینه تولید قطعات خودرو کار می کنند، با چالش های فراوانی روبرو می شوند.

۳. عدم اطمینان یا ابهام سیاسی

ناتوانی در پیش‌بینی مداوم اینکه چگونه سیاست‌های دولت ممکن است تغییر کند و در نتیجه بر تجارت شما تأثیر بگذارد، به نام عدم اطمینان سیاسی شناخته می‌شود. یک تغییر خاص در سیاست می تواند عواقب پیش بینی نشده ای برای کسب و کارهای موفق داشته باشد. به عنوان مثال می توان به این موضوع اشاره کرد که در طول مذاکرات برجام و در زمانی که امید به ایجاد تفاهم پایدار در مذاکرات دیده می شد، تنش های منطقه ای از سوی نیروهای نظامی فرامرزی ایران بیشتر می شد و دوباره ناامیدی نسبت به توافق برجام در فضای کسب و کار کشور سایه می انداخت.

۴. عدم اطمینان (عدم قطعیت) مالی

این نوع از عدم اطمینان (عدم قطعیت)، مرتبط با تغییرات پیش بینی نشده در حوزه های مالی است.

بزرگترین مثال عدم اطمینان مالی در زمان های اخیر، بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ است. با کاهش حجم اقتصاد، بسیاری از کسب و کارها به دلیل ناتوانی در مدیریت موفقیت آمیز عدم اطمینان مالی مجبور به تعطیلی شدند و در نتیجه دستمزدها کاهش یافت.

عدم اطمینان کسب و کار و همه گیری کووید ۱۹

شرایط عدم اطمینان (عدم قطعیت) در کسب و کار در همه گیری کرونا، بدون شک بزرگترین و بارزترین نوع عدم اطمینان (عدم قطعیت) در کسب و کار در تاریخ معاصر است و نگاهی به تاثیر آن می تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چگونه برخی از کسب و کارها با عدم اطمینان (عدم قطعیت) بوجود آمده مواجه شده اند.

اولین چیزی که باید به آن پرداخت این است که اگرچه کرونا بدون شک بر صنایع مختلف و بر فضای اقتصاد و همچنین کسب و کارها به شدت تاثیر منفی گذاشت اما نمی توان بر تاثیرات مثبت آن چشم پوشی کرد و بسیاری از کسب و کارها از این فضا، به نفع خود استفاده زیادی بردند.

به عنوان مثال کسب و کارهای آموزش آنلاین از این فضا بسیار بهره برده و رشد چشم گیری داشتند و همانطور هم فروشگاه های اینترنتی همانند دیجی کالا، اسنپ مارکت و …

اگرچه رشد چشمگیر اینگونه کسب و کارها، تا حد زیادی ناشی از افزایش تقاضا برای این نوع کالاها در دنیایی است که اکثر مردم در خانه‌های خود محبوس هستند، اما بسیار مهم است که چگونگی سازگاری سریع این صنایع با فضای پیش آمده را دست کم نگیریم.

البته همه چیز کاملاً به شانس بستگی ندارد. حتی در یک زمین بازی به ظاهر یکنواخت، برخی از کسب‌ وکارها حتی در کشور خودمان ایران، در طول مدت همه گیری کرونا، راه‌های مقابله با عدم اطمینان را به خوبی به موفقیت‌های بزرگی منتهی کرده‌اند.

چگونه مدیران موفق با عدم اطمینان (عدم قطعیت) در محیط پیرامون کسب و کارها، برخورد می کنند؟

ما معتقدیم که مدیران موفق برای مواجهه با شرایط عدم اطمینان (عدم قطعیت) که چاره ای از فرار در برابر آن وجود ندارد، می بایست شش استراتژی را در پیش بگیرند تا در شرایط عدم قطعیت دچار چالش های بزرگی نشوند و حتی از آن شرایط به عنوان فرصتی برای رشد کسب و کار خود استفاده کنند.

۱. حالت تدافعی نگیرید، بلکه هوشمند باشید.

طبیعت انسان این است که بخواهیم سرمان را در ماسه فرو ببریم و آنچه را که در حال رخ دادن است، نادیده بگیریم و انکار کنیم و با عدم اطمینان یا تغییرات اطراف مان مقابله نکنیم.

این نوع استراتژی ممکن است زمانی که همه چیز خوب است مفید باشد، اما زمانی که همه چیز به طور ناگهانی خراب می شود مانند بحران فعلی کرونا و پیامدهای اقتصادی آن، کارساز نیست.

از این پس شما به عنوان مدیر باید برنامه های اضطراری به صورت آماده شده برای بلایا و اتفاقات پیش بینی نشده را در اولویت خود قرار دهید. امیدواریم هیچوقت نیازی به استفاده از این برنامه ها نداشته باشید.

مهم است که خطوط اصلی کسب و کار خود را قوی نگه دارید و استراتژی هایی برای مقابله با اختلال های احتمالی در آینده را در نظر بگیرید تا بتوانید در شرایط بحرانی، ارائه ارزش به مشتریان خود را به آرامی ادامه دهید.

همچنین باز بودن بر روی ایده‌ها و فرصت‌های جدید و دیدن اینکه کجا می‌توانید تغییراتی ایجاد کنید که کسب‌ وکارتان را قوی نگه می‌دارد نیز مهم است.

هدایت یک کسب و کار، در زمان عدم اطمینان، به هیچ وجه آسان نیست و نیاز به تصمیم گیری های سخت دارد. حتی ممکن است مجبور شوید برای مدتی به حالت بقاء بروید. اما اگر آماده باشید و در این مورد برنامه های استراتژیک داشته باشید، می توانید آن شرایط را با موفقیت سپری کنید.

۲. به این فکر کنید که چگونه می توانید سرمایه گذاری های خود را متنوع کنید

یک راه خوب برای آماده شدن برای شرایط عدم اطمینان (عدم قطعیت)، برنامه ریزی برای تنوع در سرمایه گذاری های شماست. بهتر است که در مورد راه‌هایی فکر کنید که می تواند کسب‌ وکار شما را متنوع کند یا جریان‌های جدیدی از درآمد را ایجاد کنید.

و به جای تلاش برای حدس زدن آنچه قرار است اتفاق بیفتد، تا آنجا که می توانید خود را برای سخت ترین شرایط آماده کنید. مدام درک خود را از نیازها و خواسته های مشتریان برند خود ارتقاء دهید. به توسعه فردی کارکنان خود کمک کنید تا بتوانند در شرایط بحرانی بهتر عمل کنند. همچنین تا می توانید بازار خود را توسعه دهید و در نهایت استراتژی های بازاریابی خود را متنوع کنید.

۳. به دنبال جاهایی باشید که شکاف ها یا فرصت هایی وجود دارد

از فرصت هایی که در بازار برای شما ایجاد می شود، استفاده کنید و محصولات و خدمات خود را متنوع تر کنید. خطوط جدیدی در کسب و کار خود ایجاد کنید.

به عنوان مثال: ما در شرکت مشاوره مدیریت غزال، در دو سال آینده سرمایه گذاری قابل توجهی را بر روی آموزش مدیران و فناوری هایی که به مدیریت موثر آنها کمک می کند، خواهیم کرد.

با اندیشیدن خارج از چارچوب (Out Of the Box) و تصمیم‌گیری و استفاده از منابعی که می‌توان برای ساخت و ایجاد محصولات و خدمات جدید استفاده کرد، کسب و کارها می‌توانند خطوط تجاری خود را متنوع کنند.

۴. سرمایه گذاری بر روی سرمایه های انسانی

در مواقع عدم اطمینان (عدم قطعیت)، واکنش تکان‌دهنده این است که کسب و کارها تصمیم به کاهش تعداد کارکنان می گیرند. اما فراموش نکنید که رفتن به جهتی جدید در کسب و کارها، مستلزم تخصص ها و توانمندی های جدید است و کاهش تعداد کارکنان، خروج از شرایط نامطمئن اقتصادی را دشوار خواهد کرد.

سرمایه گذاری بر روی ساختن تیم مناسب، در حال حاضر به شما کمک می کند که در صورت وقوع اتفاقات مشابه، در عرصه رقابت باقی بمانید. سرمایه گذاری در آموزش کارمندان خود، آنها را کارآمدتر می کند، که به شما کمک می کند طوفان فعلی را پشت سر بگذارید و بهتر می توانید از فرصت های آینده استفاده کنید.

۵. روی راه حل های عملیات چابک سرمایه گذاری کنید

اخیراً شاهد افزایش شدید نیاز به کار از راه دور بوده ایم. شرکت‌های پیشرو فناوری با سبد نرم‌افزاری مناسب توانستند به‌ طور یکپارچه تغییر کنند. شرکت‌های تولیدی هنوز نیاز دارند که بسیاری از کارگران خود را در محل کار داشته باشند، اما کارکنان بخش جلویی می‌توانند به راحتی از خانه با راه‌حل‌های مناسب کار کنند.

راه حل هایی که زیرساخت های مدیریتی و فناوری شما را توسعه می دهد، به شما اجازه می دهد که کسب وکار خود را در چنین شرایطی توسعه دهید.

یکی از راهکارهای بسیار قدرتمند مدیریتی، راهکار جامع مدیریت هوشمند استراتژیک (SSM) است که توسط شرکت مشاوره مدیریت غزال به طور انحصاری در ایران به سازمانها ارائه می شود.

۶. با نیروی کار خود شفاف باشید

ارتباط موثر در فضای کسب و کار، همیشه مهم است، اما در مواقع عدم اطمینان (عدم قطعیت) حتی بیشتر ضرورت پیدا می کند. در شرایط عدم اطمینان، کارکنان شما، همانند شما، مضطرب خواهند بود. آنها نیز به اندازه شما نگران اقتصاد و پیش بینی های مالی و همچنین کاهش هزینه ها، تعدیل حقوق و اخراج کارکنان خواهند بود.

کارکنان خود را نسبت به مراحلی که قرار است کسب‌ وکارتان طی کند، در جریان قرار دهید. کارکنان شما می دانند که شما هر کاری که لازم است انجام می دهید تا سازمان را سرپا نگه دارید و به خوبی آماده بازگشت قوی باشید.

در نتیجه با کارکنان خود در ارتباط بمانید. کارکنان شما از شما انتظار دارند که با آنها صادق باشید و در این صورت کارآمدتر و سازنده تر خواهند بود.

مدیریت عدم اطمینان، هرگز آسان نیست. اما کافی است که استراتژیک فکر کنید تا کسب و کار خود را در بهترین موقعیت ممکن قرار دهید.

نویسنده: تیم تحقیق و توسعه غزال

منبع مقاله: غزال