فرآیند مدیریت استراتژیک؛ مراحل و میزان اهمیت

مدیریت استراتژیک به شاخه‌ای از مدیریت گفته می‌شود که با اهداف استراتژیک یک سازمان سروکار دارد. مدیریت استراتژیک شامل توسعه چشم انداز سازمان، ترسیم اهداف عملیاتی آن و تدوین و اجرای استراتژی‌های سازمان می باشد. همۀ این موارد در چارچوبی به نام فرآیند مدیریت استراتژیک قرار می گیرند تا هدفمند به سرانجام برسند.

فلسفه فرآیند مدیریت استراتژیک

برای تعریف فرآیند مدیریت استراتژیک باید به آن به عنوان یک رویکرد ضروری برای انجام امور کسب و کار نگاه کرد. این مهم به فرآیندی اشاره دارد که مدیران از طریق آن استراتژی‌های عملیاتی را تعیین می‌کنند تا به سازمان مزیت رقابتی ببخشند.

مدیریت عالی یک سازمان ابتدا باید از تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده کرده، سپس از فرآیند مدیریت استراتژیک برای عملی ساختن اهداف و نتایج بهره ببرد. بنابراین، فرآیند مدیریت استراتژیک یک فرهنگ ارزیابی مداوم است که یک کسب و کار برای پیشی گرفتن از رقبا اتخاذ می‌کند. این فرآیند به نظر ساده می‌رسد اما در واقع فرآیندی پیچیده‌ است که استراتژی کلی سازمان را برای اهداف فعلی و آینده در بر می‌گیرد.

نحوه ایجاد و تحقق استراتژی‌های مدیریتی توسط سازمان‌های مختلف، متفاوت است. در نتیجه، مدل‌های مختلفی از فرآیند مدیریت استراتژیک وجود دارند که سازمان می‌تواند آن‌ها را اتخاذ کند. مدل مناسب به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:

• فرهنگ سازمانی
• میزان تسلط بر بازار
• سبک رهبری
• تجربه سازمان در ایجاد و اجرای مدیریت استراتژیک
• ماهیت صنعت و نحوه رقابت

همین طور بخوانید: تعریف مدیریت استراتژیک

چرا فرآیند در این جریان مهم است؟

هدف اصلی این فرآیند کمک به سازمان، برای دستیابی به یک رقابت استراتژیک پایدار در بازار است. وقتی فرآیند مدیریت استراتژیک به درستی تصویر و اجرا شود، با تمرکز و ارزیابی فرصت‌ها و تهدیدها، برای سازمان ارزش ایجاد می‌کند، سپس از نقاط قوت و ضعف آن استفاده کرده تا به بقاء، رشد و گسترش آن کمک کند. این فرآیند می‌تواند به یک کسب و کار در دستیابی به اهداف زیر کمک کند:

1. به عنوان مرجع تصمیمات مهم سازمان عمل می‌کند.
2. فرآیند مدیریت استراتژیک شامل فرمول سازی اهداف سازمان، تعیین اهداف واقع بینانه و قابل دستیابی و اطمینان از همسو بودن همه آن‌ها با چشم انداز شرکت است.
3. با فرآیند مدیریت استراتژی، سازمان می‌تواند اقدامات رقبا را در مقابل روند بازار تجزیه و تحلیل کند و مراحلی که باید برای رقابت و موفقیت در بازار برداشته شوند را ارائه دهد.
4. آماده سازی سازمان برای هرگونه چالش احتمالی و کشف فرصت‌های احتمالی که کسب و کار باید در آن پیشگام باشد. مراحل مدیریت استراتژیک همچنین شامل شناسایی بهترین راه‌های غلبه بر چالش‌ها و بهره برداری از فرصت‌های جدید است.
5. اطمینان از اینکه سازمان‌ها در یک فضای پویا با رقابت سالم کنار می‌آیند و در یک بازار نامطمئن به بقای خود ادامه می‌دهند.
6. به شناسایی و به حداکثر رساندن مزایای رقابتی و صلاحیت‌های اصلی سازمان کمک کند. در حقیقت، کلیه افراد مشغول در سازمان مسئول بقاء و رشد کسب و کار در آینده هستند.

مراحل فرآیند

این روند برای موفقیت همۀ سازمان‌ها چه تجاری و چه غیر تجاری ضروری است. این مهم نه تنها فرآیندی را برای رسیدن به اهداف مشخص می‌کند بلکه یک بستر ارتباطی برای هدایت و اطلاع رسانی به ذینفعان نیز ایجاد خواهد کرد.

هیچ عصای جادویی برای مدیران و رهبران سازمان‌ها در دسترس نیست! آن‌ها باید به مدیریت فرآیندها اعتماد کنند تا خطر شکست را به حداقل برسانند. فرآیند مدیریت استراتژیک در واقع یک چارچوب ساختاری برای هدف گذاری و اجرای استراتژیک است. این مقوله یک چک لیست ساختار یافته‌ای به مدیران ارائه می‌دهد که دارای پنج عنصر اصلی به شرح زیر هستند:

۱. هویت سازی

هویت سازی عبارت است از بیان دیدگاه یا مأموریت و ارزش‌های اصلی سازمان! هویت سازی به شما این امکان را می‌دهد تا هویت، شخصیت و رفتار سازمان را توصیف کنید. این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا هویتی ایجاد می‌کند که مشتریان، کارکنان و سایر سهامداران می‌خواهند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.

برخی از سازمان‌ها ممکن است استدلال کنند که فرآیند شناسایی چشم انداز و مأموریت باید دو مرحله مجزا داشته باشند. اما ما معتقدیم که این کار فقط روند کار را پیچیده می‌کند و ارزش واقعی ندارد. یک مأموریت یا چشم انداز تنها چیزی است که باید ماهیت سازمان را مشخص کند.

۲. تحلیل استراتژیک

فرآیند تجزیه و تحلیل استراتژیک کلاسیک، شناسایی محیط‌ های کلان و خُرد مربوط به سازمان است. این مهم به شما این امکان را می‌دهد تا نیروهای تاثیرگذار بر سازمان را شناسایی و ارزیابی کنید.برای این منظور ابزارهایی که می‌توانید استفاده کنید، عبارتند از:

• تجزیه و تحلیل PESTLE (ماکرو)
• Porter’s Five Force (میکرو)
• SWOT

هر یک از این ابزارها دیدی متفاوت از بازاری را که در آن فعالیت می‌کنید به شما ارائه می‌دهند. این بخش‌ها، نگرانی و فرصت‌هایی که باید در مرحله برنامه ریزی در نظر گرفته شوند را برجسته می‌کنند.

۳. هدف گذاری استراتژیک

تعیین اهداف استراتژیک برای یک سازمان می‌تواند تحت تأثیر عوامل زیادی قرار گیرد، آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• سهامداران
• قانون گذاری
• رقابت جدید
• ماندگاری

هدف گذاری کاری است که سازمان طی مدت مشخصی برای خود تعیین کرده است. در سطح شرکت‌ها هدف گذاری می‌تواند از ۳ تا ۵ سال ادامه داشته باشد. این فرآیند فرصتی را برای شما فراهم می‌کند تا اهداف را به سهامداران اصلی منتقل کنید.

در روند تعیین هدف همچنین باید اهداف بخش ها و واحدهای مختلف مشخص شود. این اطمینان داده می‌شود که هر تیم دقیقاً می‌داند چه چیزی از آن‌ها خواسته شده است. این اهداف باید شفاف و قابل رویت باشند تا درگیری‌ها حل شوند. این کار فقط باید پس از مرحله تجزیه و تحلیل استراتژیک انجام شود تا مطمئن شد که بهترین پیشنهاد برای سازمان ارائه خواهد شد.

۴. تدوین استراتژی

تدوین استراتژی فرآیند شناسایی مدل کسب و کار برای دستیابی به اهداف است. مرحله تدوین عوامل کلیدی که در طول تجزیه و تحلیل استراتژیک شناسایی شده را نمایان می‌کند. تدوین استراتژی نشان می‌دهد که چگونه یک سازمان در بازار رقابت می‌کند و باید صریحاً بر موارد زیر تمرکز داشته باشد:

• امور مالی (بودجه)
• زمان
• کارکنان
• تجهیزات یا منابع دیگر

تدوین استراتژی اساس برنامه و شاخص‌های کلیدی عملکردی است که برای مدیریت سازمان مورد نیاز خواهد بود.

۵. اجرای استراتژی

اجرای استراتژی فرآیندی است که استراتژی‌ها را به عمل تبدیل می‌کند. این جایی است که تاکتیک‌ها ظاهر می‌شوند و اطمینان می‌دهند که هر فرد در سازمان دقیقاً می‌داند که چه کاری باید انجام دهد و چرا این کار را انجام می‌دهد.

این مرحله از فرآیند مدیریت استراتژیک، برنامه‌ها را به قطعات کوچک‌تری تقسیم می‌کند که می‌تواند به صورت مکرر معمولاً هر سه ماه یکبار بررسی شوند. مدیران و کارکنان سهم مهمی در این فرآیند خواهند داشت زیرا اهداف سازمانی و فردی و برنامه‌های توسعه کسب و کار از اهمیت بالاتری برای کلیه افراد مشغول در سازمان برخوردار هستند.

کلام آخر

در روند برنامه ریزی، استفاده از فرآیند مدیریت استراتژیک امری حیاتی است. این مهم می‌تواند به معنای تجویز (تصمیم گیری در مورد یک مدل خاص تجاری از همان ابتدا) یا ظهور یک مدل باشد. ما همچنین معتقدیم که ممکن است سازمان‌ها پس از اتمام مرحله تجزیه و تحلیل در مورد هویت خود تصمیم بگیرند. در هر صورت، فرآیند مدیریت استراتژیک امری ضروری برای سازمان‌ها جهت بررسی و اجرای امور برای رسیدن به اهداف آن سازمان می باشد.