محیط کار یکی از عواملی است که تأثیر قابل توجهی در عملکرد کارکنان دارد. شرایط ناسالم کار می‌تواند به راحتی منجر به استرس، عدم تمایل به کار و تأخیر شوند. بسیار مهم است که اعضای تیم در یک فضا احساس خوشبختی، راحتی و انگیزه داشته باشند تا بتوانند از حداکثر بهره وری برخوردار شوند. در اینجاست که موضوع تأثیر محیط کار بر انگیزش کارکنان مورد بحث قرار می‌گیرد؛ با غزال همراه باشید.
تاثیر محیط کار بر انگیزش کارکنان چگونه است؟
محیط کار را می‌توان به عنوان فضایی فیزیکی-رفتاری که دارای مشخصات کار و فرهنگ سازمانی است تعریف کرد. هر جنبه از ویژگی‌های فضا کار با هم مرتبط هستند و بر عملکرد و بهره وری کلی کارکنان تأثیر می‌گذارند. این کیفیت محیط کار است که بیشترین تأثیر را در سطح انگیزه کارمند و متعاقباً بر عملکرد آنها دارد.
یک محیط کار ناخوشایند می‌تواند عملکرد کارکنان را کاهش دهد. از این رو، فضای کاری سالم در بهره وری و رضایتمندی کارکنان تأثیر می‌گذارد است. وقتی کارکنان خوشحال، راضی و پُر انگیزه باشند، احتمال انجام کار بهتر، انجام مؤثر وظایف، اشتباهات کمتر و تأثیرگذاری فعالیت‌های مختلف بر عملکرد کلی سازمان بسیار بیشتر می‌شود.
اگر کارکنان با یکدیگر و مدیران با کارکنان ارتباط خوبی برقرار کنند، محل کار به محیطی پویا تبدیل می‌شود. یک محیط فیزیکی جذاب و راحت، همچنین باعث افزایش انرژی مثبت در محل کار، افزایش بهره وری و موفقیت می‌شود.
انواع محیط کاری و تأثیر آن بر انگیزش کارکنان
انواع محیط کاری را می‌توان به دو دسته اصلی زیر تقسیم کرد:
محیط فیزیکی
محیط فیزیکی برای رضایت، سلامت و رفاه کارکنان بسیار حیاتی است. این مهم بر تعاملات بین فردی تأثیر می‌گذارد و از عوامل مهم بر رضایت شغلی و عملکرد کارکنان است. یک محیط کاری مناسب، پاداش دهنده و حمایتی است و توانایی‌های جسمی و روحی کارکنان را در زندگی روزمره آنها بهبود می‌بخشد، در حالی که یک محیط کار نامطلوب باعث استرس در انجام کار می‌شود.
محل کار مدرن، مملوء از رایانه، تلفن همراه و سایر وسائل فیزیکی است. به دلیل تعامل مداوم با فنآوری، مغز کارکنان ممکن است از اطلاعات پُر شود. همچنین، بسیاری از کارکنان با مشکل کمبود تحرک در دفتر روبرو هستند زیرا بیشتر روز را در مقابل صفحه رایانه می‌گذرانند.
برخی از سازمان‌ها معتقدند که محیط فیزیکی باید ارتباط غیررسمی و دوستانه را تشویق کند زیرا این عوامل کارکنان را ترغیب می‌کنند تا سطح بالاتری از تعهد سازمانی را دنبال کنند که در نهایت منجر به عملکرد بهتر آنها می‌شود.
عناصر فیزیکی محل کار مانند نور کافی، عدم وجود سر و صدا، تهویه مناسب و چیدمان می‌توانند به میزان قابل توجهی بهره وری و انگیرش کارکنان را افزایش دهند، تحرک را تشویق کنند، تمرکز را بهبود ببخشند و ارتباط حسی و جسمی با نقش‌های کاری را افزایش دهند.
سر و صدا یکی از دلایل اصلی حواس پرتی است و میزان زیاد صدا در محل کار باعث کاهش بهره وری کارکنان و افزایش خطاها می‌شود.
علاوه بر این، ارگونومی محیط کار ممکن است به عنوان علم طراحی یک محل کار که با فیزیک افراد متناسب سازی شده است، تعریف شود. نه اینکه بدن کارمند را مجبور به سازگاری با محیط اطراف خود کند تا بر بهره وری تأثیر بگذارد. بیشتر کارکنان در حالی که پشت میز نشسته‌اند کار می‌کنند و این ممکن است منجر به خطرات ارگونومیکی مانند نشستن در حالت‌های نامناسب، ناراحتی و گاهی درد در کمر و نواحی دیگر شود.
هنگامی که به مسائل ارگونومی پرداخته نشود، کارکنان به شکلی ناخودآگاه عمل می‌کنند، رفتار خود را برای تسکین درد تطبیق می‌دهند، در نتیجه این بر عملکرد کار آنها تأثیر منفی می‌گذارد و بهره وری را کاهش می‌دهد. بدون تردید، محیط کار فیزیکی تأثیر مستقیمی بر انگیزش کارکنان دارد و بنابراین منطقی است که محیط کار را به گونه‌ای طراحی کنیم که به افزایش رفاه و بهره وری کارکنان کمک کند.
محیط رفتاری
محیط رفتاری بر انگیزه کارکنان تأثیر می‌گذارد. این مهم یک عنصر قدرتمند در شکل گیری لذت از کار، روابط کاری و فرآیندهای مختلف سازمانی است. محیط رفتاری به ویژه به دلیل نقش آنها در تصمیم گیری و رهبری استراتژیک تحت تأثیر مدیران سازمان و سایر کارکنان قرار دارد.
با این حال، هر فردی براساس فرهنگی که در محل کار پرورش داده می‌شود، تأثیر می‌پذیرد. در مورد ابزارهای تکنولوژیکی، هرچه سازمان قادر به ارائه بسترهای ارتباطی بهتری باشد، کارکنان قادر به انجام پروژه‌ها، رفع نیازهای مشتری و انجام وظایف خود هستند. علاوه بر این، ارتباط نزدیک بین افراد، امکان کار منسجم و بدون استرس را برای کارفرمایان و کارکنان فراهم می‌کنند.
سازمان‌ها باید بتوانند محیط کاری را ایجاد کنند که کارکنان برای دستیابی به اوج عملکرد سازمانی خود، در آن انگیزه کار داشته باشند. کارکنانی که در محل کار خود با ارتباطات اجتماعی مؤثرتری روبرو هستند، تمایل بیشتری به کار وفادارانه دارند. این موضوع بدین دلیل است که یک رابطه شغلی با کیفیت به ایجاد یک فرهنگ سازمانی قوی کمک می‌کند که بر احترام، وفاداری و اعتماد تأکید دارد.
در یک محیط کاری که موجب تقویت روابط اجتماعی می‌شود، خروجی کار می‌تواند بهتر باشد. علاوه بر این، انگیزه، بخش جدایی ناپذیری از محیط رفتاری در بخش ارتباطات از راه دور است. انگیزه می‌تواند ذاتی یا بیرونی باشد. انگیزه بیرونی به عوامل خارجی گفته می‌شود که می‌تواند از نظر مالی اندازه گیری شود و عموماً تأثیر مستقیم و قدرتمندی دارند اما همیشگی نیستند.
از طرف دیگر، انگیزه ذاتی به میل شخصی کارکنان برای غلبه بر چالش‌ها و عملکرد بهتر اشاره دارد. انگیزه درونی از آنجا که به کیفیت زندگی کاری مربوط می‌شود، می‌تواند همیشگی باشد. یک فرد با انگیزه همیشه هدف پیگیری را می‌فهمد و تلاش خود را به سمت آن هدف معطوف می‌کند.
یکی دیگر از عناصر محیط رفتاری، موسیقی است. در طول دهۀ گذشته رابطه بین موسیقی و مغز به طور گسترده‌ای مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. مطالعات نشان داده‌اند که موسیقی از نظر عاطفی و شناختی بر مغز انسان تأثیر می‌گذارد زیرا نیمکره راست و چپ مغز را همانگ‌تر می‌کند. بر اساس یک تحقیق، ۷۷ درصد از کسب و کارها می‌گویند پخش موسیقی در محل کار باعث افزایش روحیه کارکنان و بهبود جو کاری می‌شود.
چگونه با ایجاد یک محیط کاری خوب بر انگیزش کارکنان تأثیر بگذاریم؟
شرایط رفتاری سالم در محیط کار، منجر به نتایج مثبت بر کارکنان می‌شود، حتی اگر شرایط محیط فیزیکی خیلی مطلوب نباشد! مهم‌تر از همه، مشخص شد که مؤلفه‌های رفتاری محیط کار نسبت به عناصر فیزیکی، به طور معناداری بر عملکرد کارکنان تأثیر می‌گذارند.
یک محیط کار مناسب، می‌تواند تأثیر قابل توجهی در بهره وری، انگیزه و اشتغال کارکنان داشته باشد. اما دقیقاً چگونه می‌توان به این هدف مهم دست یافت؟ در زیر چهار ایده برای کارهایی که یک سازمان می‌توانند در جهت بهبود محیط خود و انگیزه بیشتر کارکنان انجام دهند، آورده شده‌اند:
سرمایه گذاری در محیط فیزیکی
افزودن عناصر روشن و رنگارنگ، به طور ناخودآگاه روحیه را تغییر می‌دهد. رنگ‌های آبی و سبز با خلاقیت و نوآوری همراه هستند، در حالی که قرمز انرژی را منتقل می‌کند. نور مناسب و کافی بدون تابش خیره کننده می‌تواند از خستگی و سردرد کارکنان جلوگیری کند. در صورت امکان، فضای دفتر باید در معرض نور طبیعی روز باشد. همچنین اتخاذ تدابیری برای کاهش آلودگی صوتی، هم از بیرون و هم از داخل دفتر، کار بسیار مهمی است. علاوه بر این، سرمایه گذاری در کارهای کوچک مانند دسترسی آزاد به وسائل آشپزخانه، گیاهان زنده و مبلمان راحت، می‌تواند تفاوت چشمگیری در افزایش انگیزه ایجاد کند.
پرورش روابط خوب بین کارکنان
روابط بین کارکنان و کارفرمایان تأثیر عمده‌ای در محیط کار دارد. ایجاد فرهنگ سازمانی سالم، مستلزم مشارکت همۀ اعضا در سطوح مختلف سازمان است. وقت گذاشتن برای گفتگو با کارکنان در مورد پروژه‌ها و اطمینان از اینکه کارکنان به طور کلی چه احساسی دارند، مهم است. محیط کار باید بر ایده‌های خوب کارکنان گوش فرا دهد. پرورش فرهنگی به معنای این است که هیچ ایده‌ای پیش پا افتاده نیست و به کارکنان اجازه می‌دهد تا با داشتن توانایی نوآوری و خلق ایده، احساس راحتی کنند. به طور کلی، سازمان‌ها باید بر ایجاد فرهنگ کاری باز تمرکز کنند، جایی که درب هر مدیری بر روی کارمند باز است!
بهره برداری از فناوری
فضاهای کار با سرعت شگفت انگیزی در حال تغییر است و فنآوری به طور فزاینده‌ای به بخشی جدا نشدنی از کار تبدیل شده است. امروزه سازمان‌ها برای عملکرد و بهره وری خود تا حد زیادی به ابزار دیجیتال اعتماد می‌کنند. مسلماً کارکنان تنها در صورت ارائه جدیدترین و به روزترین ابزارها می‌توانند بهترین نتیجه را کسب کنند. علاوه بر این، در دسترس بودن فنآوری، ارتباط مستقیم با نوآوری، خلاقیت و انگیزه بیشتر در کار دارد زیرا فنآوری به سازماندهی کامل کسب و کار و عملکرد در بالاترین سطح کمک می‌کند.
تشویق تعادل بین کار و زندگی
تعادل بین زندگی و کار به یکی از بالاترین معیارهای متقاضیان شغل تبدیل شده است و باید یکی از مؤلفه‌های اصلی در دستور کار کارفرما باشد. وقتی کارکنان احساس کنند که می‌توانند در خانه کار کنند، برای قرارهای پزشکی مرخصی می‌گیرند، امور خانوادگی را اداره می‌کنند و با توجه به نیازهای شخصی خود ساعات کاری انعطاف پذیری را دارند، وفاداری و انگیزش آنها افزایش چشمگیری خواهد داشت که این به نوبۀ خود بهره وری را افزایش می‌دهد. بنابراین ایجاد توازن بین زندگی و کار، نه تنها برای سلامت جسمی، عاطفی و روحی کارکنان بلکه بر انگیزه آنها نیز تأثیر مثبت می‌گذارد.
کلام آخر
عملکرد کارکنان تحت تأثیر عوامل جسمی و رفتاری هستند. در فضای کسب و کار رقابتی امروز، فضای فیزیکی به تنهایی برای دستیابی به نتایج بهتر کارکنان کافی نیست زیرا محیط فرهنگی سازمان‌ها منجر به تحقق اهداف کسب و کار می‌شود.
بنابراین توصیه شده که در محیط فیزیکی سرمایه گذاری کنید، روابط خوبی را بین کارکنان پرورش دهید، از فنآوری به نفع خود بهره ببرید و تعادل مناسبی بین زندگی و کار ایجاد کنید تا عملکرد کارکنان افزایش یابد. با پرورش یک محیط کاری سالم، کارکنان توانمندتر می‌شوند و انگیزه رشد و موفقیت و مهم‌تر از همه، دستیابی به نتایج کار برتر را پیدا خواهند کرد.
